Historische Bridgetocht Schiedam

VANAF 2010 ONZE STARTLOCATIE.

De Grote of Sint-Janskerk, het beginpunt van onze tocht, werd gebouwd op de plaats waar in de 13e eeuw al een kerk heeft gestaan. De kerk dateert van 1335 en is daarmee het oudste gebouw van Schiedam. In de loop der eeuwen is de kerk steeds meer uitgebreid.

Bij de grote Schiedamse stadsbrand van 1428 werd de kerk deels vernield. Het herstel werd gebruikt om de kerk uit te breiden, onder andere bouwde men er bij de noorderzijbeuk, de huidige waag.

Met zijn vele kunstwerken en gedenkplaten is de kerk een illustratie van de geschiedenis van Schiedam. Heel bijzonder is de Consistorie of ‘Goudleerkamer’, waarvan de wanden bekleed zijn met het kostbare goudleerbehang.

Verder verdienen de aandacht de preekstoel, die nog van vóór de reformatie is, de orgelkast uit 1550 en het kunstwerk van Sjef Henderickx, een grote schaal waaruit brokstukken oprijzen die ten slotte de vorm van een lam aannemen. De brokstukken zijn afkomstig van altaren die tijdens de beeldenstorm stukgeslagen zijn.

De kerk is nog steeds een cultureel en historisch middelpunt van de stad. Er vinden tal van evenementen plaats, waaronder (orgel)concerten, modeshows, grote diners en feesten.

De Waag van Schiedam aan de Nieuwstraat 36 is aangebouwd aan de toren van de Grote of Sint-Janskerk.

Schiedam kreeg een eerste waag in 1339 in de ruimte onder het Stadhuis, die ook als laken- en vleeshal dienstdeed. In 1579 verhuisde de waag naar een gebouw naast de toren van de Grote Kerk. De functie als waag is pas in 1930 opgeheven.

De Waag is in 1990 gerestaureerd, zodat het kerkelijk bureau van de Hervormde Gemeente hier kantoor kon houden.
Na een grote renovatie is sinds juni 2016 het informatiepunt van  Stichting Promotie Schiedam gevestigd in De Waag.

De weegschaal is weer terug op zijn plek. Er werden onderdelen in de achtertuin van het Stedelijk Museum Schiedam gevonden in 2003. De horizontale (ijzeren) balk van de weegschaal ontbrak bij de opgraving. In 2016 maakte de Schiedamse smid Rookbaard een nieuwe balk.

Molen De Kameel stond tussen 1715 en 1868 nabij het Doeleplein, langs de Schie naast de toenmalige Overschiese poort. Het was één van de twintig moutmolens die die mout maalden voor de destijds grootschalige Schiedamse jeneverindustrie.

De Kameel heeft als dusdanig dienst gedaan tot in de vroege morgen van 20 maart 1865. Op die dag blies een windvlaag de wieken en de bovenas van de molen.  De molen verloor de roeden, ijzeren as en kap. De molenromp diende nog enige jaren als houtzagerij, maar werd tenslotte na een brand gesloopt en zijn de resten van de Kameel in 1868 gesloopt.

Op 10 november 2008 is begonnen met de herbouw van De Kameel vlakbij de oorspronkelijke plek. Op zaterdag 14 mei 2011, op Nationale Molendag, draaide De Kameel voor het eerst officieel. De molen meet ongeveer 33,3 meter tot aan de kap. Daarmee is deze molen de kleinste van de Schiedamse molens.

De Kameel is het nieuwe onderkomen van de stichting De Schiedamse Molens. De molen wekt elektriciteit op en er kan graan worden gemalen met behulp van een koppel maalstenen.

De Palmboom is gebouwd in 1781 om grondstoffen voor de jeneverproductie te malen. Het was de veertiende stenen molen in Schiedam.

In 1901 sloegen bij een brand aan de overkant van de Vest vonken over op de kap en de zeilen en de molen brandde volledig uit. De molenstomp bleef overeind en werd gebruikt als opslagruimte. 90 jaar na de brand herontdekten de stad en haar inwoners de culturele waarde van hun erfgoed, en de molen werd herbouwd.

In 1993 was de opening van het ‘Nederlands Malend Korenmolen Museum’ met de naam De Nieuwe Palmboom. De molen is uitgerust met drie maalkoppels en een mengketel. Verder is er een elektrische stofafzuiginstallatie aanwezig. Er wordt graan en mout gemalen voor plaatselijke bakkers en destilleerderijen.

In 2018 verhuisde het molenmuseum naar De Walvisch, wat de inmiddels weer herdoopte De Palmboom ruimte gaf voor andere activiteiten. Tegenwoordig huisvest de molen een verhuurbare bedrijfsruimte en het Molendocumentatiecentrum.

De Drie Koornbloemen uit 1770 is de oudste nog bestaande molen in Schiedam. Het is de enige molen met een aan de molen verbonden molenaarshuis (vermoedelijk uit 1832).

In het begin van de 19e eeuw werd de molen gebruikt voor het zagen van mahoniehout en enkele jaren later als een pelmolen voor rijst. Toen in 1857 de maalbelasting werd opgeheven, besloot eigenaar Kouwenhoven om opnieuw voor de bakkers te gaan malen. Latere generaties Kouwenhoven begonnen met het malen van erwten, maïs en bonen voor de verwerking tot veevoeder.

In 1938 kocht J. R. Sjoer de molen en knapte deze op om voor zijn steen- en tegelbedrijf (met een kogelmolen, een trommel met daarin stalen ballen die de stenen verpulveren) stenen tot gruis te vermalen.

In de jaren ’50 was er opnieuw een veevoeder- en graanbedrijf in de molen gevestigd.

Het monumentale pand dateert uit 1794 en was tot kort voor de brand die er in 1985 ernstige schade aan toebracht, als distilleerderij in bedrijf. Voor 1794 stond er op deze plaats een kleinere branderij, waarin vanaf 1769 moutwijn werd gestookt.

Na de brand in 1985 werd het pand hersteld en gerestaureerd, thans biedt het onderdak aan het Jenevermuseum, voorheen genaamd "Gedistilleerd Museum" en verder terug “De Gekroonde Brandersketel”.

Hier treft u een verzameling aan van meer dan 22.000 stuks gedistilleerd miniaturen. Op een prikkelende manier kan hier kennis worden gemaakt met de smakelijke geschiedenis van de vaderlandse borrel en ander binnen- en buitenlands gedistilleerd. Bij binnenkomst ruikt je de verkwikkende geuren van jeneverbessen en gerstenmout. In de branderij kan je voelen hoe hard het leven was van de brandersknechten. Het oude proeflokaal, waar vroeger werd gebridged is nu museumruimte, maar op verschillende plekken in het museum kunt u nog steeds verschillende jenevers en likeuren proeven, maar ook uw feest organiseren. Dit jaar spelen we in de gezellig gemaakte zolder en kunt u tussen de ronden door een kort bezoekje brengen aan het fraaie museum.

Bij een bezoek aan het Jenevermuseum stap je letterlijk in de wereld van de jeneverindustrie. We vertellen je de historie van jenever aan de hand van persoonlijke verhalen. Daarnaast maak je kennis met een aantal distillateurs met een rijke familietraditie. Ook zie je hoe jenever invloed uitoefende op de grafische sector. Bijzondere reclamematerialen en affiches geven een mooi beeld van de afgelopen decennia!

In de werkende branderij kun je zien en ruiken hoe we volgens de ‘Oud-Hollandsche’ methode jenever stoken. Er staat een historische opstelling met enorme beslagbakken, koelvaten en koperen distilleerketels. In de hoogtijdagen van jenever waren er honderden soortgelijke branderijen in Schiedam. Je gaat dus letterlijk terug in de tijd!

Vergeet niet om een fles Old Schiedam moutwijnjenever te kopen in onze slijterij!

Zie website www.jenevermuseum.nl voor meer informatie.

Eetcafé Sjiek, gelegen naast het Zakkendragershuisje, bevindt zich in het oudste deel van Schiedam.  Hier liet vrouwe Aleida van Henegouwen in 1260 een dam in de Schie leggen. Op die dam ontstond te midden van kreken en moerassen een nederzetting die in 1275 stadsrechten kreeg. In 1316 wordt er voor het eerst gesproken over een Zakkendragersgilde en in 1699 beschikken de leden over hun eerste Gildehuis. De huidige bebouwing dateert uit 1725. Het in 1987 door beeldhouwer Hans van de Plas gemaakte beeld van “De Zakkendrager” herinnert aan deze tijd.

Café Sjiek bestaat sinds 2002, maar vanaf 1845 zit er al horeca op deze plek. Hier kwamen vroeger de zakkendragers hun zuur verdiende loon opdrinken. Bij de grote verbouwing in 2017/2018 is de bovenverdieping van het Zakkendragershuisje bij het café getrokken. Hierdoor kreeg het restaurant er ruimte voor tien eettafels bij. 

In 2017 is Eetcafé Sjiek geheel gerenoveerd en is de bovenverdieping van het Zakkendragershuisje toegevoegd als prachtige eetzaal.

Het Zakkendragershuisje is een bijzonder monument in de historische binnenstad van Schiedam. Dit rechthoekig gebouw met een zakkendrager als windvaan is gebouwd in 1725.

Het gebouw heeft een torentje met klok. Deze klok werd geluid als er een schip binnenkwam, waarop de zakkendragers naar hun gildehuis kwamen om het graan te lossen voor de jeneverindustrie. Voor de verdeling van het werk werd ‘gesmakt’: de mannen lieten dobbelstenen vallen door een trechter en wie de hoogste ogen gooide, kreeg het werk.

De benedenverdieping is verdeeld in de zogenaamde 'smakruimte', waar zich de 'smakbak' bevindt en de wachtruimte. Hier huist het zakkendragersgilde Sint Anthonis, het enige gilde dat in Europa nog bestaat.

Op de eerste verdieping, bereikbaar via een steile ladder, vinden we de zogenaamde 'gildekamer'. De rest van de eerste verdieping doet tegenwoordig dienst als eetzaal voor het naastgelegen café Sjiek.

Bridgen op de boot. Al sinds de eerste historische bridgetocht een traditie. In de eerste jaren was bridgen op de kleine boten van kapitein Klepke een hele onderneming, waarbij we achteraf mazzel hebben gehad dat niemand  in het vuur van het spel vanaf zijn gammele stoeltje een ongewilde duik in de haven nam. Met de Vlietlander is het een stuk relaxter en maakt u een mooi tripje door de historische Lange Haven.

Vanaf de Oude Sluis, het oudste deel van Schiedam, vaart de schipper onder de nog handbediende Appelmarktbrug door en komt zo bij een aantal monumentale panden, die allemaal hun rol hebben gespeeld in de rijke geschiedenis van de Schiedamse jeneverindustrie.

Neem even de tijd om te genieten van deze grachtenpanden. Uiteraard moet er ook gebridged worden, maar op deze locatie is het zeker geen straf om dummy te zijn.

De Korenbeurs is één van de bekendste gebouwen  in Schiedam met een zéér rijke historie. De Korenbeurs is een schepping van de architect C.G.F. Giudici uit 1792. Het is een rechthoekig gebouw in Lodewijk XVI stijl, rond een binnenplaats. Deze is later overdekt. Het gebouw heeft een zandstenen voorgevel met monumentale toegangsdeuren.. In 1797wordt de beurs opgeleverd en trekken dagelijks vele branders en distillateurs uit het hele land naar Schiedam.

Op de binnenplaats, die toen nog niet overdekt was, werd luidruchtig gehandeld in moutwijn, granen en spoeling. Ruim 125 jaar blijft De Korenbeurs in gebruik als handelscentrum. Door de opkomst van de spiritus-alcohol, die de moutwijn en granen overbodig maakt, moet in 1918 De Korenbeurs haar deuren sluiten.

Vanaf 6 juni 2015 is de bibliotheek in de Korenbeurs gevestigd. De Bibliotheek is een uniek concept; een groene ontmoetingsplaats in Schiedam centrum, die zomer en winter, zeven dagen per week open is. Maar niet alleen is er veel echt groen, ook de inrichting is duurzaam.

Lange Haven 141 is een Nederlands koopmanshuis en heeft de status van rijksmonument.

Op 30 september 1848 verwerft boekhandelaar Hendrik Adriaan Marius Roelants het pand aan de Lange Haven 141. Op 1 januari 1863 start hij de (latere Koninklijke) drukkerij. In dit pand wordt in 1867 de eerste druk van Snikken en Grimlachjes van de dichter Piet Paaltjens vervaardigd.

Even kwam de dichter weer terug in het pand, toen in 2017 de cd ter ere van het 150-jarig bestaan hier werd opgenomen.

Op het ogenblik is het huis in bezit van Wouter en Corine Robers die het weer in zijn oude luister herstellen.

Dit kerkgebouw van de Nederlandse Protestanten Bond aan de Westvest werd ontworpen door Prof. Henri Evers uit Delft, tevens de architect van het Stadhuis en de Remonstrantse Kerk te Rotterdam. Het gebouw werd op tweede kerstdag 1909 in gebruik genomen.

De grondslag voor deze kerk legde de bekende Ds. François HaverSchmidt (1835-1894), bekend als de dichter Piet Paaltjens.

De kerk is een zaalkerk met vijf traveeën en een houten tongewelf met steekkappen boven de rondboogvensters. Kenmerkend voor het gebouw is de combinatie van verschillende bouwstijlen. De preekstoel is in Byzantijnse stijl en de glas-in-loodramen zijn een voorbeeld van Jugendstil.

De stichting "Westvest 90" organiseert jaarlijks een serie kamermuziekconcerten op hoog niveau. Mede door de sfeervolle ambiance van het kerkgebouw en de fraaie akoestiek zijn deze concerten een succes. Er zijn al gerenommeerde musici uit binnen- en buitenland opgetreden.

Zie ook de website van deze stichting: www.westvest90.nl.

Het Nationaal Coöperatie Museum is gevestigd in een prachtig winkelpand uit 1891 op de hoek van de Lange Haven en de Appelmarkt.

De winkelpui is nog geheel in originele staat en binnen kunt u zich een beeld vormen van de opkomst, de bloei en de neergang van de Coöperatie in Nederland gedurende meer dan 100 jaar.

Op de begane grond is een buurtwinkeltje uit grootmoeders tijd en een arbeiderswoonkamer anno 1920 met o.a. een echte bedstee.
Neem hier gerust even een kijkje.

Buiten ligt de Appelmarktbrug, een van de drie gietijzeren ophaalbruggen van Schiedam, gebouwd rond 1860. Wanneer een boot door de haven vaart, wordt deze brug door twee brugwachters met de hand omhooggetrokken. De drie Schiedamse gietijzeren ophaalbruggen zijn de oudste (giet)ijzeren ophaalbruggen van Nederland.

Twintig jaar heeft het pand aan de Lange Haven 71 leeggestaan. Dit pand, dat een rijksmonument is en waar vroeger de discotheek Arcade was gevestigd, was een bouwval geworden.

Twee jaar lang is er gesloopt en verbouwd en het resultaat is boetiekhotel Stadsvilla Mout.

Het hotel richt zich op gasten die langere tijd in Schiedam willen of moeten verblijven. Het wil deze gasten zoveel mogelijk bij Schiedam betrekken. Alle kamers dragen de namen van plaatselijke beroemdheden of instellingen en er worden ook wandeltochten georganiseerd.

Thuis bridgen in de keuken van de familie Elderkamp.

Het havenpand deed vroeger dienst als mouterij van de fa. Legner, een bekende distilleerderij en likeurstokerij. Hierna is het lange tijd opslagruimte geweest van een grote verfhandel en Mercurius.

Het huis is opgebouwd uit 'sloop­afval' van bekende Schiedamse gebouwen. Zo zijn onder andere ramen van het Nolet ziekenhuis, de verwarming uit het oude Passage theater, deuren van de Oud Katholieke kerk en de trap van het ITHO gebouw in het huis verwerkt.

Een bijzonderpand van een bijzonder gastvrije familie.

Oorspronkelijk was op de Noordvestsingel 95 een branderij gevestigd, maar zoals zovele van deze oude stokerijen heeft ook dit pand een nieuwe bestemming gekregen.

Momenteel wordt het bewoond door de voorzitter van onze bridgeclub, Noor Damen, en haar man Cees. Zij hebben, als enthousiaste bridgers, hun huis opengesteld voor de deelnemers aan de Historische Bridgetocht.

Na een flinke verbouwing biedt de voormalige moutzolder nu genoeg ruimte om u te kunnen ontvangen.

Vanuit de woonkamer op de eerste verdieping is er een prachtig uitzicht over de Noordvestgracht en op de molens De Palmboom en de Noord.

De twee panden (Schie 17 en 19) zijn ongeveer 200 jaar geleden gebouwd als jeneverbranderijen. De kenmerkende
gevelstructuur op de begane grond (van links naar rechts)
twee ramen waarachter de beslagketels stonden, één dubbele deur met een uitneembaar boograam daarboven waar een alambic doorheen kon en één raam waarachter de distillatie plaatsvond, zien we nog steeds bij veel panden in het historisch centrum van Schiedam.

De familie Beukers heeft beide panden gekocht en gebruikt als branderijen, later als pakhuizen. Oudere Schiedammers kennen de panden als meubelparadijs Hilton. In 1997 kregen de panden uiteindelijk een woonbestemming na een grondige renovatie en verbouwing. Vanaf dat moment werd er een vereniging van eigenaren opgericht met de naam 'de Witte Lelie', vandaar de titel van dit verhaal.

In Schie 19 herinneren de smalle gietijzeren steunpalen nog aan de jenevertijd waar in Schiedam veel vaker dikkere houten palen werden gebruikt. Gietijzer schiep meer ruimte en dat werd in 1820 ook al van belang geacht. Onder de begane grond zijn nog steeds twee grondvaten zichtbaar, maar helaas bedekt met een betonlaag in verband met 'vervuilde grond'. Binnenkort zal het jenevervat voor de deur voorzien worden van het oorspronkelijk gebruikte logo van Beukers: ITB.

Jarenlang heeft het pand van het bekende bistrot Hosman Freres leeg gestaan op één van de toplokaties van Schiedam. Vanuit het pand heb je een schitterend uitzicht op de Korenbeurs, Dam en de Oude Sluis. 

Sinds kort hebben twee Joella en Marciano het bij iedereen bekende pand in gebruik en zijn een gezellige coctailbar begonnen. De bovenverdieping, waar we te gast zijn, ademt nog de nostalgische sfeer van weleer en biedt één van de mooiste uitzichten van Schiedam.

De naam PostSchiedam heeft niets met de posterijen te maken, maar is een verwijzing naar de ijzerhandel Post&Co die hier voor de bistro furore maakte gevestigd was.

Op 3 november 1998 werd Café-Jeneverie ’t Spul erkend door het Genever­genoot­schap,  nog zicht­baar door het gevelschild. Hier kan men een keuze maken uit meer dan 400 verschil­lende jenevers.

De naam ’t Spul (het spel) is afgeleid van het rederijkers­toneelstuk “ ’t Spul van Joncker Frans­schen” , dat herin­nert aan de slag 14 februari 1489  toen Schiedam oorlog voerde met Rotterdam.

De Jeneverie is opgesierd met talrijke stille getuigen van het roemrijke jeneververleden van de stad, en is gevestigd in een van de panden aan de Hoogstraat, van oudsher dé winkelstraat van Schiedam.

In de achterzaal vindt u het ‘Oorlogborrelmuseum’, waar regelmatig jeneverproeverijen worden gehouden.

(Deelname 2022 onder voorbehoud)

Zavor Coffee Experience Hét Museum Café is gevestigd in twee geheel opgeknapte panden in de Hoogstraat.

Zavor Coffee Experience geeft u het gevoel van Afrika. Zavor staat voor koffie, thee en chocolade 'met een missie'. Zavor verkoopt deze producten niet alleen, maar steunt vanuit de winst tientallen projecten in Oost-Afrika om de bevolking zelfvoorzienend te maken met de producten die ze verbouwt. Zavor is daarmee een onderneming die werkt volgens de regels van het maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Behalve een winkel en horecavoorziening heeft het complex - de nieuwe 'toegang' tot het Jenevermuseum vanaf de Hoogstraat - ook een bed & breakfast. Vanaf het terras aan de achterzijde heeft u een prachtig uitzicht op het Jenevermuseum en de Havenkerk.

Gevestigd aan de Lange Haven is Edelsmederij Rob van der Ham al vele jaren een bijzondere locatie in Schiedam. Het is de kleinste locatie van de bridgetocht, maar u zult zich thuis voelen bij deze ambachtsman pur sang die tijdens het bridgen even een mooi sierraad in elkaar smeed! 

Hier vervaardigt Rob sieraden van voornamelijk goud en zilver. De sieraden in de collectie zijn uiteraard te koop maar dienen ook als bron van inspiratie om voor een klant een uniek sieraad te vervaardigen. Rob is ook een deskundig reparatuur van uw sierraden.

Terug van weg geweest! Tussen 2007 en 2014 een vaste lokatie bij de bridgetocht. Het kan een beetje stoffig zijn, het is tenslotte een werkplaats, maar wie goed kijkt kan zien dat het hier allemaal gebeurt! Volgens verfijnde ambachtelijke technieken en eeuwenoude tradities worden hier de houten onderdelen van de molens gemaakt. Het merendeel van de opdrachten valt onder de noemer restauratie­werkzaamheden. Het accent ligt hierbij op de renovatie van molens.
Stichting Restauratie Werkplaats Schiedam gaat terug naar de basis van het pure vakmanschap !!

Tot de activiteiten behoren o.a. de inrichting van de branderij van Het Jenevermuseum en het onderhoud na de herbouw van molens De Nieuwe Palmboom en De Walvisch.

 Kom gerust eens een kijkje nemen in de werkplaats! Ook vrijwilligers die willen assisteren bij voorlichtingsactiviteiten, het documenteren van informatie en het verzamelen van gereedschap zijn van harte welkom. Voor meer informatie kunt u bellen naar de restauratiewerkplaats: 010-4261507.   

In Schiedam staat de meest unieke branderij van Nederland; Branderij De Tweelingh.

Deze branderij is in 1987 geopend om op authentieke wijze en volgens oud familierecept échte Schiedamse moutwijnjenever te produceren.

De Notaris jeneverspecialiteiten dragen het officiële goedkeuringszegel van de gemeente Schiedam. Een zegel dat sinds 1902 een waarborg is voor kwaliteit, aandacht, zorg en vakmanschap en de handtekening van de burgemeester draagt.

Wilt u deze geschiedenis en onze fantastische jeneverspecialiteiten proeven? Op aanvraag worden er rondleidingen door de branderij, de bottelarij en het museum georganiseerd. Voor informatie kunt u telefonisch contact opnemen met Branderij De Tweelingh (010) 409 1007

Het Stadhuis op de Grote Markt van Schiedam is in de 16e eeuw gebouwd in laat-gotische stijl met renaissance elementen.

Na een brand in 1605 werd het verbouwd terwijl het bordes met dubbele trappen in 1717-1718 is aangebracht. De oorspronkelijke gevel werd in 1782 ommanteld door de bakstenen gevel, waarbij gelijktijdig de koepelvormige daktoren is aangebracht. Het wapen met de drie zandlopers boven de deur is in de 19e eeuw aangebracht en werd, naast het wapen met de leeuw van Henegouwen, gebruikt voor o.a. het waarmerken van haringnetten.

De laatste vergadering van de gemeenteraad werd er in januari 1973 gehouden. Vanaf die tijd wordt het uitsluitend gebruikt voor huwelijksvoltrekkingen, vergaderingen en representatieve doeleinden.

Rechts van het bordes is Brasserie Stadhuis gevestigd, de locatie waar u wordt verwacht om uw rondje bridge te spelen.